|
|
Gece ile gündüzün eşit olduğu 21 Mart günü, İran takvimlerinde yılın ilk günüdür ve ilkbaharın başlangıcıdır. Yazılı olarak ilk kez Pers kaynaklarında geçen nevruz, Pers İmparatorluğunun en büyük bayramıdır.
Yazılı kaynaklarda ilk kez MÖ 1. binin ortalarına ait Pers kaynaklarında geçen nevruz için, Pers İmparatorluğunun başkenti Persepolisteki kabul salonunun merdivenli girişine, imparatorluğun çeşitli bölgelerinden gelen temsilcilerin, vergi olarak çeşitli malzeme ve hayvanları getirişini konu alan kabartmalar yerleştirilmiştir.
Orta Asya mitolojisinde su anası ve Hızır İlyas, Köktürk mitolojisinde de Tanrı Ata (Gök Tanrı) ile Tanrıça Umayın (Toprak Ana) evliliği ile özdeşleştirilen bu bayram, aynı zamanda Ergenekon Destanında demir dağın eritilmesi ile yeni bir yaşamın başlamasının da tarihî olarak kabul edildiğinden, yeni yıl ve bahar bayramı olarak kutlanmıştır. Nevruz çiçeği/gülü olarak kardelengillerden Hatice gülü çiçeğinin açması, gül, lale ve sümbül gibi çiçek eğlenceleri ile kutlanır. Kutlamalar çerçevesinde ateşten atlamak, su ile ıslanmak ve birbirini ıslatmak gibi davranışlar sergilenir.
Büyük Selçuklular Döneminde Nevruz kutlamaları bizzat sultanlar tarafından düzenlenmiştir. Celali Takviminde de yılın ilk günü olarak kabul edilen, yeni yılın ve doğanın canlanmasının kutlandığı bu güne Yeni Gün anlamına gelen Nevruz adı verilir. Firdevsinin Şehnamesinde Nevrûz bayramı için:
Cemşid‟in üzerine mücevherler saçtılar ve bugüne Nevruz adını verdiler. Yeni yılın ilk günü olan Ferverdin ayının birinci gününde insanın vücudu zahmet ve kinden kurtulur. İleri gelenler, bugünü sevinçle kutlamak için şarap ve çalgı getirttiler, çalgıcılar topladılar. İşte Nevruz denilen bu mesut gün o zamandan, o padişahtan yadigâr kalmıştır. denilir. Aynı eserde Demirci Kawa Efsanesine göre, kralın zulmünden yılan insanlar 20-21 Mart gecesi başkaldırır ve kurtuluş ile simgelenen baharın gelişi kutlanır. Kutlamaların krala hediyelerin sunulması ve vergilerin toplanması ile başlaması ve sonrasında ziyafet ve müzik eşliğinde şenlikler düzenlenmesi, Pers İmparatorluğundan beri süregelen bir gelenektir. Selçuklu sultanları Nevruz kutlaması sırasında Abbasi Halifesine kıymetli hediyeler de gönderir. Yeni yılın başlangıcı olarak kabul edilen bu günde vergilerin toplanması da Pers imparatorluğundan sonra Abbasi, Sasani, Büyük Selçuklu, Moğol, Safevi ve Osmanlı devletlerinde uygulanır.
Aşağıdaki linkten orjinal yazıya ve Aktüel Arkeoloji sitesine ulaşabilirsiniz.
Aktüel Arkeoloji |
FAQ
Search
Memberlist
Usergroups
Register
Profile
Private messages
Log in
